Wat zijn PFAS?
Poly- en perfluoralkylstoffen, afgekort PFAS, is een verzamelnaam voor een grote groep van om en bij de 6000 organische verbindingen. PFAS zijn chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen, maar die door de mens zijn gemaakt. Ze zijn niet of nauwelijks biologisch afbreekbaar.
PFAS hebben water-, vuil- en vetafstotende eigenschappen. Daarom worden ze in veel industriële toepassingen en consumentenproducten gebruikt, zoals brandblusschuim, antiaanbaklagen in kookgerei, waterafstotend textiel, bepaalde behandelde papiersoorten en sommige cosmetica en huishoudproducten.
Wat zijn 'no regret'-maatregelen?
'No regret'-maatregelen zijn maatregelen vanuit het voorzorgsprincipe die worden aanbevolen rond een medisch milieukundige problematiek waarover nog niet alle wetenschappelijke kennis aanwezig is. Zij kunnen veranderen in tijd, ruimte en inhoud, al naargelang er meer data en inzichten beschikbaar komen.
'No regret'-maatregelen zijn maatregelen in het kader van de volksgezondheid:
- Ze helpen om de blootstelling aan PFAS en andere chemische stoffen te verminderen en om opstapeling en milieugezondheidskundige schade in het lichaam te beperken en te voorkomen.
- Ze moeten de inwoners duidelijk informeren om hun gedrag aan te passen, met speciale aandacht voor risicogroepen.
- Ze komen tot stand na een afweging van de risico’s rond epidemiologie, volksgezondheid, toxico-kinetische aspecten en eventueel individuele ziekteverschijnselen.
Welke effecten kunnen PFAS hebben op de gezondheid?
PFAS komen in het lichaam terecht via voeding en het inslikken van stof, en in mindere mate door ze in te ademen of via de huid. Doordat ze maar traag afbreken, kunnen ze zich bij herhaaldelijke inname opstapelen in het lichaam.
Van sommige PFAS (zoals PFOS en PFOA) is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. Die effecten doen zich niet onmiddellijk voor, maar ze kunnen op langere termijn optreden door de langdurige blootstelling en opstapeling in het lichaam.
Volgens de huidige stand van het onderzoek zijn de voornaamste mogelijke schadelijke effecten bij de mens:
- verstoring van het immuunsysteem
- kleine vermindering van het geboortegewicht
- verhoogde cholesterolgehalten
- verstoring van de leverwerking
- daling van de schildklierhormonen
Er is geen behandeling mogelijk om PFAS uit het lichaam te verwijderen. Alleen door blootstelling zoveel mogelijk te beperken, zal de hoeveelheid PFAS in het lichaam langzaam afnemen.
Wat kan je doen om de blootstelling aan PFAS te vermijden?
Het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid adviseert je, in overleg met de OVAM en het gemeentebestuur, om de aanbevolen 'no regret'-maatregelen in acht te nemen.
Waarom dit bodemonderzoek in mijn regio?
In juni 2021 besliste de Vlaamse Regering om alle locaties in kaart te brengen met een verhoogd risico op PFAS-verontreiniging. Bij deze inventarisatie werd een specifiek op PFAS gericht verkennend bodemonderzoek uitgevoerd op de locatie(s). Er werden stalen genomen van de aarde en het grondwater werd onderzocht aan de hand van peilbuizen.
Wat heeft dit bodemonderzoek vastgesteld en wat wordt nog verder onderzocht?
De meetresultaten tonen aan dat er een duidelijke aanwijzing is op een ernstige verontreiniging met PFAS in de bodem en in het grondwater. Er moet dus verder onderzoek uitgevoerd worden naar PFAS in de in de bodem en het grondwater. In dat onderzoek wordt de verontreiniging verder in kaart gebracht en wordt er nagegaan of er van die verontreiniging een risico uitgaat voor mens en milieu.
De OVAM stelt de saneringsplichtige op de hoogte van zijn plicht tot de uitvoering van verder bodemonderzoek. Als er geen saneringsplichtige is, dan voert de OVAM het onderzoek zelf uit. Het lokaal bestuur is op de hoogte van de resultaten van dit verkennend bodemonderzoek en kan het volledige rapport inkijken. In afwachting van verder bodemonderzoek neemt de saneringsplichtige de nodige voorzorgs- en veiligheidsmaatregelen, zoals bepaald in het Bodemdecreet, die door de bodemsaneringsdeskundige worden voorgesteld.